Ya Kayyum Ne İçin Çekilir? Toplumsal Yapıların ve Cinsiyet Rollerinin Etkisi
Toplumsal yapılar ve bireyler arasındaki etkileşimi anlamaya çalışmak, bazen oldukça karmaşık ve derinlemesine bir yolculuktur. İnsanların toplumsal normlar ve kültürel pratikler içinde şekillenen yaşamları, sadece bireysel tercihlerle değil, aynı zamanda kolektif algılarla da şekillenir. Toplum, her bireyin rolünü belirleyen, onlara nasıl davranmaları gerektiğini anlatan, ama aynı zamanda onları bu roller içinde hapseden bir yapıdır. Bu yazıda, “Ya Kayyum ne için çekilir?” sorusu üzerinden, toplumsal cinsiyet rollerini ve yapısal işlevleri tartışacağız.
Kayyum Ne Demek ve Neden Çekilir?
Türkçeye Arapçadan geçmiş bir kelime olan kayyum, aslında “güçlü” veya “hükmeden” anlamına gelir. Ancak modern kullanımı, özellikle toplumsal hayatla ilişkilendirildiğinde, daha çok bir otoritenin ya da gücün somutlaşmış hali olarak karşımıza çıkar. Toplumsal cinsiyet normları içinde, kayyum kelimesi genellikle erkeklerin, güç ve otoriteyi simgelerken, kadınlar ise bu yapının içinde genellikle daha pasif, ilişkisel bir konumda yer alır.
Bu kavram, cinsiyet eşitsizliklerinin çok görünür olduğu bir yapıyı yansıtır. Kayyumluk, sadece bir kişinin ya da gruptan beklenen otoriter rolü değil, aynı zamanda toplumun ona yüklediği sorumlulukları ve yapısal işlevleri de simgeler. Kayyum, bir anlamda hem toprağın hem de aile yapılarının yönetilmesinde belirleyici bir rol oynar. Ama toplumsal yapıda, bu kavramın daha çok erkeklerin üzerlerine yıkıldığı bir dinamik vardır.
Toplumsal Normlar ve Cinsiyet Rolleri
Toplumsal normlar, bireylerin hayatlarını belirleyen kurallar, ideolojiler ve kültürel geleneklerdir. Cinsiyet rolleri, bu normlar çerçevesinde şekillenir ve genellikle erkekleri güç, egemenlik ve kontrol sahibi figürler olarak, kadınları ise ilişkisel bağlar ve bakım rolleriyle ilişkilendirir. Toplumun erkeklere yüklediği rol, genellikle işlevsel, üretken ve denetleyici bir pozisyondur. Erkekler, iş gücü piyasasında yer alarak toplumun ekonomik ve sosyal işleyişine katkı sağlarken, kadınlar daha çok aile içindeki işlevlerle ilişkilendirilir.
Bu bağlamda, “Ya Kayyum ne için çekilir?” sorusuna, bir erkeğin toplumsal yapıda ne kadar güçlü olursa, bir kayyum olarak kabul edilme olasılığının o kadar yüksek olduğunu söyleyebiliriz. Erkekler, toplumun işleyişini ve düzenini sağlamaya yönelik rollerle tanımlanır, bu nedenle “kayyum” unvanı, onların sahip oldukları güçle ve kontrolle örtüşür.
Örneğin, Osmanlı İmparatorluğu’nda, kayyum kelimesi genellikle erkeklerin sahip olduğu iktidar ve egemenliği ifade ederdi. Toplum, erkeği hem ailenin başı hem de toplumun yöneticisi olarak görürdü. Kadınlar, bu yapıda daha çok eş ve anne olarak varlık gösterir, toplumsal işlevlere katılımda daha pasif bir rol üstlenirlerdi.
Erkeklerin Yapısal İşlevlere, Kadınların İse İlişkisel Bağlara Odaklanması
Toplumsal yapı, erkekleri daha çok yapısal işlevlere, kadınları ise ilişkisel bağlara odaklanmaya zorlar. Erkekler, genellikle toplumda güçlü ve kontrol edici bir rol üstlenirken, kadınlar ilişkisel bir işlev içinde var olurlar. Kayyumluk, bu yapının bir yansımasıdır. Erkeklerin, toplumsal işleyişi düzenleyen, denetleyen ve güç kullanan bir figür olarak kabul edilmesi, onların kayyum rolüyle doğrudan ilişkilidir. Kadınların ise kayyumluk gibi otoriter bir pozisyonda yer alması nadiren görülür, çünkü kadınların toplumsal algısı genellikle daha duygusal ve ilişkisel yönlere dayalıdır.
Bir örnek olarak, Türk aile yapısındaki geleneksel normları ele alalım. Ailede baba figürü genellikle evin geçimini sağlayan, ailenin kararlarını veren ve toplumsal düzende etkin olan kişi olarak tanımlanırken, anne ise genellikle daha çok içsel, duygusal bir işlevi yerine getiren, çocuk bakımını üstlenen bir figür olarak yer alır. Bu iş bölümü, toplumun erkeklere yüklediği yapısal işlevlerin bir parçasıdır.
Toplumda güç ve denetim, erkekler üzerinden şekillenirken, kadınlar daha çok ilişkisel ve bakım odaklı rollerle tanımlanır. Bu, kayyumluk gibi toplumsal yapıları da daha çok erkeklerin sahiplenmesine yol açar.
Sonuç: Toplumsal Normların ve Yapısal İşlevlerin Sorgulanması
Toplumsal yapılar, bireylerin rolünü belirleyen ve onlara yaşama biçimlerini dayatan güçlü bir araçtır. “Ya Kayyum ne için çekilir?” sorusu, toplumsal cinsiyet rollerinin ve güç dinamiklerinin bir yansımasıdır. Erkeklerin toplumsal yapıda güç ve kontrolü simgelemesi, onların kayyumluk gibi otoriter rollerde daha fazla yer almasına sebep olurken, kadınların daha ilişkisel ve bakım odaklı bir konumda olmaları, toplumun işleyişini farklı bir biçimde şekillendirir.
Bu yazının sonunda, siz okuyuculara bir soru bırakmak isterim: Toplumsal yapıların ve normların, sizin yaşadığınız toplumda nasıl şekillendiğini ve cinsiyet rollerinin üzerinizdeki etkilerini nasıl hissediyorsunuz? Yorumlarınızı paylaşarak, bu konudaki toplumsal deneyimlerinizi tartışmaya açabilirsiniz.